Powstanie Warszawskie w PRL

Obywatele drugiej kategorii Bohaterowie Francji okresu II wojny światowej, ci, co trwali w Resistance, oraz ci, co walczyli w kilkudniowym powstaniu paryskim z sierpnia 1944 r., po wojnie zbierali laury i ordery, znaleźli się w panteonie narodowym. Podobnie Brytyjczycy, a szczególnie angielscy lotnicy, którzy chronili niebo nad Wyspami. W polskiej ziemi na powstańców powracających po wojnie do zniszczonych domów czekali komuniści, czekały fałszywe oskarżenia i brak możliwości obrony. Sentencje wyroków z lat 40. i 50. zawierały kary pozbawienia wolności lub śmierci, a dodatkowo: „utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek całego mienia na rzecz Skarbu Państwa”. Bohaterowie stawali się, po wyjściu z więzień i obozów stalinowskich, w najlepszym wypadku ludźmi drugiej kategorii: „zepchnięci w prywatność nadal przez lata inwigilowani, prześladowani obywatele drugiej i trzeciej kategorii, zawsze gorsi, rozproszeni, bez swej legendy, nawet w kręgu rodzinnym nie zawsze ujawniający swą żołnierską i więzienną przeszłość, żyli jak gdyby na darowanym chlebie, po cichu i samotnie. To milczenie ich samych i wokół nich – było dalszym ciągiem tej samej dyskryminacji” – pisała łączniczka AK, Barbara Otwinowska. Ostrym szykanom podlegali ludzie, którzy starali się zachować pamięć o powstaniu warszawskim, np. zapalając znicze 1 sierpnia na cmentarzu wojskowym na Powązkach. Funkcjonariusze UB (od 1956 r. SB) fotografowali z ukrycia