Na przekór codzienności

Obrzędy i zwyczaje Człowiek pierwotny orał, siał, zbierał owoce, polował i nudziło go to prawie tak jak współczesnego człowieka praca przy taśmie produkcyjnej. Jedynym urozmaiceniem były święta. Ale, równie gorąco jak odmiany i ekscytacji, człowiek pragnął sensu. Obserwował przyrodę, zachodzące w niej zmiany, widział narodziny i śmierć. Wiedzę o otaczającym go świecie porządkował w system wierzeń i mitów. Znajdowały one potem swój wyraz w świątecznych obrzędach i zwyczajach. Czym jest obrzęd? Obrzęd jest uświęconym tradycją zespołem czynności i praktyk o znaczeniu symbolicznym towarzyszącym uroczystościom o charakterze rodzinnym, społecznym lub religijnym. Zwyczaj to także zespół czynności i praktyk, ale ma on na celu porządkowanie bezpośrednio danej sytuacji. Jest tylko scenariuszem dla szczegółowych zachowań, np. zwyczajowo zostawiamy jedno wolne nakrycie podczas wieczerzy wigilijnej. Istotą obrzędu jest jego związek z bytami nadprzyrodzonymi. W dawnych czasach, gdy myślenie magiczne było powszechne i żywe, wierzono, że poprzez poszczególne obrzędy osiąga się łączność z odrębnymi bytami stojącymi za zjawiskami przyrody. Można było w ten sposób wpływać na przychylność owych sił. Bogata obrzędowość świąt Bożego Narodzenia wchłonęła wiele przedchrześcijańskich rytuałów, wierzeń, a nawet zabiegów magicznych. Na przykład Łemkowie z okolic Grybowa i Krynicy zasiadali do wieczerzy wigilijnej na ławach zasłanych słomą, z której po skończonej uczcie kręcili