CZYM JEST... rozsądek

Rozsądek daje poznanie rzeczy jednostkowych, bo też każdorazowo w innej sytuacji przychodzi mu działać. Najpewniej ujawnia się poprzez człowieka, który go posiada i wraz z nim działa. Jakże bowiem inaczej wykazać to, że jest się rozsądnym, jeśli nie przez rozsądne działanie? Wykazać swoje męstwo w inny sposób, niż mężnie działając? Swoją sprawiedliwość – nie działając sprawiedliwie? Jednak samo działanie nie wystarcza. W działaniu etycznym chodzi o to, by działanie wypływało z tego, kim się jest. Można wszak działać jak człowiek mężny czy sprawiedliwy, w rzeczywistości nim nie będąc. Można działać, na względzie mając tylko doraźną korzyść wypływającą z takiego właśnie działania. Można działać przed innymi, ale nie dla innych. Cnoty etyczne rosną wraz z rozsądkiem, a rozsądek rośnie wraz z cnotami etycznymi. Rosną obok siebie i wrastają w siebie, przyczyniając się do tego, że przybywa i tego, kto działając na sposób cnoty, wzrost jej w sobie powoduje. Ona zaś, cnota charakteru, jest wieloimienna – zwie się męstwem, jeśli miarę strachowi nadać potrafi, a sprawiedliwością, jeśli baczy na to, by człowiek w swoim postępowaniu kierował się równością zysku i straty – względem siebie i drugiego. Ale powiedzieć też by można, że sprawiedliwość przejawia się pod postacią męstwa w odniesieniu do strachu, a męstwo – jako sprawiedliwość względem zysku i straty drugiego. Jeśli więc któraś z cnót niedomaga, jeśli następuje niezgodność sądów odnośnie do poszczególnych cnót, oznacza to, że