Cmentarze wojny bolszewickiej na terenie Ukrainy

Brody. Drugie Beresteczko O zwycięstwie nad wojskami kozacko-tatarskimi w czerwcu 1651 r., w dwudniowej bitwie pod Beresteczkiem, wiemy, że było ono miażdżące i niewykorzystane. Pospolite ruszenie odmówiło dalszego marszu w głąb Ukrainy, król wrócił do Warszawy. Mniej wiemy o drugiej bitwie pod Beresteczkiem, zwanej też czasem bitwą pod Brodami. Trwała dłużej: od 29 lipca do 4 sierpnia 1920 r. Z rejonu Beresteczka armia gen. Raszewskiego wyprowadziła uderzenie przeciwko Budionnemu – w kierunku na Brody. 3 sierpnia ok. 17.00 Polacy zajęli stację, w ciągu następnych dwóch godzin – resztę miasta. Budionny zaczął odwrót. Niestety – zwycięstwa nie zdołano wykorzystać. Polacy zostali wycofani i skierowani na główny front wojny – w stronę Warszawy. Budionny „wylizał rany” i znów ruszył w kierunku Lwowa. Na cmentarzu katolickim, na północnym obrzeżu Beresteczka znajduje się cmentarz poległych wtedy żołnierzy. W 1936 r. odbyła się tu uroczystość pobrania ziemi z mogił na kopiec Piłsudskiego. Po „wyzwoleniu” teren został zamieniony w park i zadeptany. Część poległych w tej bitwie znalazła ostatni spoczynek na cmentarzu w Brodach. Lecz nie zaznało spokoju. Cmentarz z jednej strony pochłania las, z drugiej – groby nowych zmarłych. Polskie mogiły są niszczone, krzyże wyrywane, szczątki ludzkie gdzieś wyrzucane. W to miejsce wprowadzają się zmarli Ukraińcy. Polskie Termopile W marszu na Lwów Budionny został zatrzymany 14 sierpnia pod Łopatynem.