Czym jest... altruizm

Rozważając, czym jest altruizm, nie powinniśmy mylić jego przyczyn ze skutkami, które może powodować. W przeciwnym razie dopuszczamy się niesprawiedliwości i nieuczciwości względem tych, którzy postępują bezinteresownie. Termin „altruizm” stworzony został w XIX wieku przez A. Comte’a, uznawanego za „ojca socjologii”. Według francuskiego myśliciela, ludzkie motywy działania podzielić można na egoistyczne oraz altruistyczne i w tym przeciwstawieniu określał on altruizm jako „umiłowanie bliźniego ze względu na jego obcość”, jako „życie dla innych”, odrzucenie egoizmu i kierowanie się w swym działaniu zawsze dobrem drugiego, co znajduje swoje odzwierciedlenie w etymologii terminu: francuskie słowo „altruisme” wywiódł z łacińskiego „alter”, oznaczającego „drugiego”. Altruizm miał wpisywać się w ideę nowego państwa, którą Comte głosił w swej „metodzie pozytywnej”, i być odpowiedzią na koncepcję egoizmu ekonomicznego A. Smitha i ewolucjonistycznego K. Darwina. Tak pojmowany wielokrotnie spotkał się z krytyką. J.M. Bocheński nazwał go wręcz „zabobonem”, który pretenduje do miana nowej religii, „narzędziem bałwochwalstwa” i odwrotnością prawdziwej miłości, która na względzie ma zawsze konkretną osobę, nie zaś „wielki byt”, abstrakcyjnie pojętą ludzkość. Altruizm stał się ważnym przedmiotem badań dla nauk empirycznych, w szczególności dla socjobiologii i wyrosłej z niej psychologii ewolucyjnej. Nauki te próbują wytłumaczyć zjawisko altruizmu, czyli zachowania, które