Czym jest... paideia

Każda koncepcja człowieka przekłada się na określony model wychowania i kształcenia. Jeśli uznaje się człowieka za psychofizyczną i duchową jedność, to oczywistym się staje, że cel edukacji upatruje się w harmonijnym i integralnym rozwoju całego człowieka. Taką właśnie rolę odgrywała paideia, będąca elementem składowym całej zachodniej kultury, spuścizną przenikającą do nas przez obyczaj i tradycję, nawet pomimo naporu modeli tzw. nowoczesnej edukacji. Termin „paideia” pochodzi od rzeczownika „pais” (w dopełniaczu „paidos”), czyli „dziecko”, chociaż bywa też wywodzone od czasownika „paideuo”, oznaczającego „wychowywać; kształtować, kształcić; uczyć, oświecać; nadawać kulturę/wykształcenie/ogładę”. Oznacza w każdym razie zarówno sam proces wychowywania i kształcenia dzieci, jak i procesu tego skutki, wychowanie i wykształcenie. (I nie tylko dzieci, gdyż paideia towarzyszyła Grekowi przez całe życie). Słowo to miało również inne znaczenie: uprawa. Grecka paideia to zatem taka „uprawa” człowieka, która daje mu ogładę, czyni go istotą cywilizowaną, kulturalną zarówno pod względem osobistym, jak i społecznym. To ćwiczenie „bycia człowiekiem” i rezultat tego ćwiczenia – stan, w którym istota ludzka sięga doskonałości. Nie jest to wychowanie, które ma celu przygotowanie człowieka do pełnienia określonej funkcji zawodowej, ekonomicznej czy politycznej, ale do spełnienia istoty „bycia człowiekiem” danej „z natury”, rozumnego osiągnięcia możności tkwiącej w człowieku