CZYM JEST... UTYLITARYZM

Samo pojęcie dobra było różnie przez różnych przedstawicieli tego nurtu filozofii pojmowane, co skutkowało często skrajnie różnymi wnioskami praktycznymi. Utylitaryzm hedonistyczny głosi, że podstawowym dobrem ludzkim jest przyjemność, a jej przeciwieństwem – cierpienie, i że do nich, do przyjemności i cierpienia, zredukować można wszystkie dążenia, pragnienia i potrzeby człowieka. W myśl utylitaryzmu eudajmonistycznego podstawową wartością ludzką jest szczęście. Kryterium szczęścia wprowadził do utylitaryzmu John Stuart Mill, jego najznamienitszy przedstawiciel. Oddajmy mu głos: „Nauka, która przyjmuje jako podstawę moralności użyteczność, czyli zasadę największego szczęścia, głosi, że czyny są dobre, jeżeli przyczyniają się do szczęścia, złe, jeżeli przyczyniają się do czegoś przeciwnego. Przez szczęście rozumie się przyjemność i brak cierpienia; przez nieszczęście – cierpienie i brak przyjemności”. Celem ostatecznym – zgodnie z zasadą najwyższego szczęścia – takim więc, ze względu na który pożądane są wszystkie inne rzeczy, jest istnienie w maksymalny sposób wolne od cierpień i bogate w przyjemności. Mówiąc zaś o przyjemnościach, na myśli mamy ich bogactwo zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Jak jednak jakościować przyjemności? Odpowiada Mill: o jakości przyjemności i o ich ważeniu decyduje głos tych, którzy są do takiego porównującego ważenia najbardziej powołani, ci więc, którzy zdobyli w tym względzie najwyższej próby doświadczenie i są najlepiej