Orwell i inni. Skąd wziął się „Rok 1984”

George Orwell intrygował jako fenomenalny eseista, wnikliwy reportażysta, piewca starej dobrej Anglii, krytyk brytyjskiego imperializmu. A przy tym – rzecz jasna – zaprzysięgły wróg niemieckiego narodowego socjalizmu i antagonista stalinowskich poputczików. Trudno byłoby jednak tracić z oczu dystopijny „Rok 1984”.

Jestem wielkim zwolennikiem tego, by George’a Orwella nie czytać wyłącznie przez pryzmat „Folwarku zwierzęcego” i „Roku 1984”. Dlatego jedną z poprzednich recenzji dla „Nowego Państwa” poświęciłem „Różom Orwella” zdecydowanie lewicowej pisarki Rebekki Solnit. Eric Arthur Blair intrygował nie tylko jako autor tych dwóch książek, lecz także jako fenomenalny eseista, wnikliwy reportażysta, piewca starej dobrej Anglii, krytyk brytyjskiego imperializmu. A przy tym – rzecz jasna – zaprzysięgły wróg niemieckiego narodowego socjalizmu i antagonista stalinowskich poputczików. Trudno byłoby jednak tracić z oczu dystopijny, wnikliwy, ponury „Rok 1984”, którego odbiór w Polsce sprowadza się niekiedy do dobrze znanego, trafnego, lecz i trywialnego powiedzonka, że coś jest „jak u Orwella”.

„Ministerstwo prawdy. Biografia »Roku«” Doriana Lynskey oryginalnie ukazała się w 2019 roku (po polsku w 2021), ale „Dziennik lektur” daje pewną swobodę. Patrząc szerzej, pogoń za nowościami stała się jedną z plag współczesnej kultury i zdystansowanego, refleksyjnego myślenia. W efekcie czytelnicy coraz częściej nie znają kanonu, a ich myślenie i estetykę