Rosja, czyli imperium kontratakuje

Françoise Thom, „Zrozumieć putinizm. Obsesja potęgi”, tłum. Zofia Litwinowicz-Krutnik, Instytut Pileckiego, Warszawa 2023

Francuska historyk i sowietolog Françoise Thom, wykładowczyni paryskiej Sorbony, od dekad zajmuje się specyfiką radzieckiego/rosyjskiego systemu politycznego. Bada go skrupulatnie, nie ulegając złudzeniom ani czasów Gorbaczowa, ani Jelcyna, ani Putina. Jej książka „Zrozumieć putinizm. Obsesja potęgi” to gorzka, lecz chłodna analiza rosyjskich, europejskich i transatlantyckich realiów.

Czytelnikom zainteresowanym tematyką rosyjską nie trzeba przedstawiać Françoise Thom, uczennicy Alaina Besançona. W 1990 roku ukazała się w Polsce jej książka „Czas Gorbaczowa”, mocno krytyczna wobec naiwnych i szeroko rozpowszechnionych, entuzjastycznych opinii na temat sowieckiego lidera i jego pieriestrojki. Thom wychodziła od prostego spostrzeżenia: „[…] siedemdziesiąt lat terroru, kłamstw, niewolnictwa, czystek, niszczenia elit stworzyło w ZSRS specyficzny typ człowieka, który niestety w żaden sposób nie odpowiada modelowi człowieka idealnego przedstawianego w [komunistycznej – K.W.] doktrynie”. I wskazywała, że pod pozorem reform kryje się chęć nie tylko utrzymania metapolitycznego status quo, lecz także głębokie pragnienie przechytrzenia Zachodu i utrzymania niezależności od jego rosnących wpływów. Thom sięgnęła wówczas po mocne porównanie: „Wyobraźmy sobie na chwilę Niemców pozostających pod rządami nazistowskimi, którzy najpierw przeprowadziliby